Korte lijnen
Soms maakten bestuurders van de E.O.V. ook deel uit van de Brandraad, zoals B.Ph. Frese, H. Somberg, G.C. Henstra, K.C. de Bruijn en Gerrit Zwaan. Een enkele keer moest de bestuursvergadering van het E.O.V. afgebroken worden vanwege brandalarm. Een goede brandweer verlaagt de brandschade en de bestuurders van het E.O.V. kregen uit eerste hand inzicht in de oorzaken van de branden.

Jo Bloemendaal (Geb. 1937 te Enkhuizen)

“Ik ben in juli 1958 bij de Enkhuizer Brandweer gekomen en heb je vader Gerrit Zwaan tot aan zijn pensionering in 1970 meegemaakt. De afzwaaileeftijd voor Brandmeesters was destijds 60 jaar. Ik volgde hem op”.

Geschiedenis
(met dank aan Jo Bloemendaal )

Hoewel de grote branden in Enkhuizen behoren tot het collectief geheugen van Enkhuizen is er toch niet zoveel over de Brandweer geschreven. In 1996 heeft Jo Bloemendaal e.a. het Jubileumboek over 200 jaar Brandweer in Enkhuizen geschreven Van Boereboom naar Weeshuispolder. Een terugblik en eerbetoon aan al die mensen die zich ingezet hebben in de strijd tegen het verwoestende vuur.

Installatie Brandmeester Zwaan
Het gemeentebestuur vond dat de Brandraad een goede afspiegeling moest zijn van de Enkhuizer bevolking. Toen in 1937 de heer J. Poorta als Brandmeester Generaal werd benoemd kreeg hij de opdracht van het gemeentebestuur om “recht te doen aan de samenstelling van de Enkhuizer bevolking binnen de Brandraad” . Hij diende personen te zoeken die niet van dezelfde “kleur” zijn (dwz. r.k. of anderszins). In 1939 wordt Gerrit Zwaan geïnstalleerd als brandmeester, zijnde een persoon uit de AR-kring. In 1940 zijn er 12 brandmeesters, 15 brandwachten en een Damesbrandweer in oorlogstijd van 17 dames.

Het was in januari 1939 meteen goed raak met de uitslaande brand van modemagazijn Kouwenhoven-Goos in de Westerstaat. De foto is genomen op de hoek Melkmarkt -Westerstraat. Rechts is nog net het reclamebord te zien van ijzerhandel A. Schaap: Hij loert…., geen kans, want Lips sluit alles. De brandweerlieden droegen hier nog lederen helmen. Pas rond 1943 werden ze door stalen helmen vervangen.

Als directeur van de Enkhuizer Onderlinge Verzekeringsmaatschappij en timmerfabriek had vader Gerrit alle belang bij een goede brand- en glasverzekering, maar hij deed daar ook wat voor terug. Het vensterglas werd opgeslagen in de timmerfabriek van Zwaan.

Brand op de Oosterdijk (omstreeks 1939)

Er was een hooiopslag in de brand gegaan. Brandmeester Zwaan had de leiding. De nablussing was nogal een langdurige klus. Het was warm weer en de mannen hadden dorst. Ze stuurden meneer Zwaan er op uit om wat te regelen want op de Oosterdijk was natuurlijk geen winkel te bekennen. Welnu, meneer Zwaan had zelf ook dorst en ging naar de dichtbijzijnde boerderij. Hij kwam terug met een halve bus karnemelk. Dat heeft hij nog vele jaren moeten horen…

16 april 1946: Jubileum 150-jaar Brandweer. In december 1945 en deelt Brandmeester Zwaan mee dat voor de financiering van dit 150-jarig bestaan een succesvol beroep is gedaan op de verzekeringsmaatschappijen en zakenmensen in Enkhuizen. Het jubileum kon groots gevierd worden voor die tijd.

Na het overlijden van J. Poorta, een alom gewaardeerde Brandmeester-Generaal in 1963,  krijgt Gerrit Zwaan samen met Jaap Ham de verantwoording bij de uitruk met de Austin/Beresford. Tot 1961 is de wekelijkse oefenmiddag op zaterdag en later op de maandagavond. De Brandraad vergaderde maandelijks in het stadhuis (tot mei 1971).

De Brandraadvergadering in het stadhuis
vrnl Jan Snoek, Martien Hildering, Maarten Bakker, Jo Dangermond, Gerrit Zwaan, Tjip Lub, Dum Freese, Theo Kaljee, Wiegert Klooster, Jaap Ham, Jaap Dokkum, Co van der Schaft.

Rechtvaardig

Jo Bloemendaal: “Je vader was een man met droge humor. Altijd keurig in het pak, met stropdas, ook als er brand was! Bij een brand had hij altijd een zakboekje in de binnenzak van zijn brandweer jekker, waarin de bij de E.O.V. verzekerde panden stonden genoteerd. Het antwoord bij een woningbrand was van zijn gezicht af te lezen! Soms haalde hij bij een flinke brand ook gewoon Klaas Brugman  er bij omdat die als administrateur van de EOV beter op de hoogte was van hetgeen verzekerd was.
Bij een brand op de Visserdijk zag hij dat de eigenaar juist de brandverzekering had opgezegd per volgend jaar. Toch troostte Gerrit het echtpaar en zei dat de verzekering heus wel zou uitbetalen ondanks hun opzegging”.

Vrijwillige Brandweer van Enkhuizen: een vriendenclub.

De jaarlijkse visdag in de polder is tot op de dag van vandaag een jaarlijks uitje van de Brandraad.

Op foto:  Dum Frese, Gerrit Zwaan, Jaap Ham, NN, Jaap Dokkum.

 

 

Trouw,  met plezier
Brandmeester Gerrit Zwaan deed zijn brandweerklus met veel plezier en kreeg zijn lintjes van verdienste en trouwe dienst voor het werk bij de vrijwillige Brandweer. Het Oranje kruis is voor 12 ½ jaar trouwe dienst en het Blauwe kruis voor 25 jaar. Tot op heden zuinig bewaard in het nachtkastje. 

Geen geldelijke beloning, maar wel een goede aanleiding voor een gezellig feestje. De Brandraad was een trouwe club en er zijn dus heel veel feestjes gevierd. Dit kwam de saamhorigheid zeker ten goede.

Het bijzondere van de vergaderavonden van de Brandraad was dat hun dames bij toerbeurt bij een van de dames ook bijeen kwamen en hieraan heel veel genoegen aan beleefden.

Wat des Brandraads is, blijve des Brandsraads

Het was een gevleugelde uitdrukking binnen de Brandraad. Toch moet een ding nog verteld worden: Het borreltje 

Evelien en Jan de Jong: “Wij hebben erg genoten van jullie website. Ik ben sinds 1974 bij brandweer Enkhuizen en werk er nog steeds. Ik heb daarom vaak je vader, tijdens de wekelijkse praatavond bij de brandweer meegemaakt. Ik zat in die tijd in de brandwachtcommissie en heb voor jullie vader wekelijks een kopje koffie en een borreltje ingeschonken. Het mooie was altijd dat meneer Zwaan, zoals wij hem altijd noemde, nooit voor 22.00 uur een borreltje nam. Wij probeerden het wel om hem eerder aan de borrel te krijgen, maar dan was zijn antwoord altijd: Nee meneer de Jong, het is nog geen tijd voor het borreltje. Na afloop even naar Broodje Botman in de Torenstraat, voor een kroketje, een hele gezellige en mooie tijd”.

Het pauzeborreltje
Jo Bloemendaal: “Als wij ergens anders vergaderden en hij vond dat het tijd werd voor een borreltje dan stelde hij immer aan ons de vraag: Ben ik al toe aan een pauzeborreltje? Bij ons is dit er altijd in gebleven”.

Afscheid
De financiële positie van de Brandweer is nooit riant geweest. Toen het brandweerkostuum van Gerrit Zwaan bij zijn afscheid moest worden overgedragen aan Jo Bloemendaal als zijn opvolger, kreeg kleermaker Vingerhoed de opdracht het oude kostuum passend te maken. Gerrit was nogal gezet en Jo slank, dus dat moest lukken, dachten de mannen, maar het lukte niet. Na drie maanden was er genoeg geld om voor Jo een nieuw kostuum aan te schaffen.

Troostkroketjes
De wekelijkse praatavonden met de Brandweervrienden waren vermoedelijk erg gezellig. Na afloop bracht men immer een bezoekje aan de automatiek van Botman voor de beroemde Vleeskroket van Botman. Het gebeurde meermalen dat Vader Gerrit Zwaan zijn maten vroeg of hij al aan zijn 100 gram toe was en bestelde bij een negatief antwoord er vervolgens ook nog een halve kip bij. Hij viel dan ook in de categorie corpulente brandweerman.

Hanneke: Mijn vader nam na afloop altijd kroketjes mee naar huis voor het thuisfront. Troost voor gemiste vreugde? Vaak lag ik al in bed als vader thuis kwam van zijn klaverjasavondje, maar hij maakte mij zelfs wakker voor een kroketje..! Of ik zo uit mijn eerste slaap wel zin in kroketjes had, weet ik niet meer, maar ik ben het nooit vergeten.